Strona główna

O Powstaniu Styczniowym - red. Marek Gizmajer, KSD

Powstanie Styczniowe wielu narodów

W Powstaniu Styczniowym 1863 roku walczyło ok. 250 tys. ludzi, w tym 2500 przedstawicieli dwudziestu narodów Europy. Mamy ok. 500 Węgrów, 380 Włochów, 360 Rosjan i Kozaków, w tym Dońskich, którymi dowodził huzar Podhulazin. Są też Anglicy i Szkoci ze statku „War Jackson”, Szwedzi, Francuzi, Austriacy, Niemcy i Łużyczanie z Saksonii. Wszyscy widzieli w Powstaniu nie tylko wolną Polskę, ale i Europę, a nawet serce Europy. Wtedy po raz pierwszy w poezji pojawiają się słowa „tu bije serce Europy” i „tu jest skrzyżowanie światów”. Wojnę Rosji z Rzeczpospolitą Powstańczą nazwano wojną światów, wojną cywilizacji. Świat barbarzyństwa, okrucieństwa, powszechnego dobijania rannych i wieszania jeńców walczył ze światem, który musiał w takich okolicznościach zachować honor, bo z honoru odradzał się naród. Wielu późniejszych wybitnych pisarzy, myślicieli i filozofów zaczynało dorosłe życie od doświadczenia Powstania Styczniowego uczestnicząc w nim lub czytając relacje z pola walki. Powstańcy zagraniczni pisali korespondencje we własnych językach, dzięki czemu np. w Szwecji czytano o wydarzeniach w Polsce po szwedzku, a nie w tłumaczeniach. Na Węgrzech do dziś przetrwała legenda Powstania, w tym pieśń „Płacze Polak”. Czesi i Słowacy do melodii Mazurka Dąbrowskiego napisali własne słowa hymnu „Jeszcze Słowianie nie zginęli”. 

 

Dla nas Powstanie jest oczywiście nasze, polskie i styczniowe, ale na Litwie wcale już nie jest styczniowe, bo proklamowano je w lutym, a rozpoczęto w marcu. Do sierpnia stoczono tam ponad 80 bitew i potyczek. Brali w nim udział głównie chłopi żmudzcy, którzy nie znali polskiego, a jedynie bardzo ważną frazę: „Dabar Lenkija ne prapuole, kol Żemajćijaj gyvi” co znaczy „Jeszcze Polska nie zginęła, gdy Żmudzini żywi”. Do walki stanęli też Białorusini pod dowództwem Konstantego „Kastusia” Kalinowskiego, brata ministra wojny w rządzie powstańczej Litwy i późniejszego świętego karmelity imieniem Rafał. Litwa walczyła jako oddzielne państwo i utworzyła własny rząd obok polskiego Rządu Narodowego. W bój poszło też około 2000 ochotników z Ukrainy. Nie byli to tylko Polacy, gdyż ich dowódca Edmund Różycki wydawał im komendy po ukraińsku. Większość była prawosławna. 

 

Jedną z najciekawszych formacji Powstania byli żuawi śmierci, którzy ze względu nazwę są kojarzeni z Żuławami Gdańskimi, choć z regionem tym nie mieli nic wspólnego. Zostali sformowani w trakcie wojny krymskiej (1853-1856), w której Francja, Anglia i Turcja walczyły z Rosją. Gdy we Francji w 1848 r. wybuchła kolejna rewolucja zwana lutową, aby wcielić zasadę równości nadano prawa obywatelskie niektórym Arabom znającym francuski. Wśród nich znaleźli się przedstawiciele algierskiego plemienia o nazwie Zuāves, z których potem sformowano oddział Zouaves walczący w wojnie krymskiej u boku Francuzów tak jak Gurkhowie z Nepalu w formacjach angielskich. W wojnie tej zdobyto Sewastopol i odebrano carowi Krym. Właśnie dlatego w pieśni z 1863 roku zwanej „Marszem żuawów” są słowa „pamięta Moskwa, co żuaw znaczy”. 

Żuawów Powstania Styczniowego utworzyło kilkunastu francuskich oficerów z oddziału Zouaves, którymi dowodził Franciszek Rochebrune. Byli jedyną formacją powstańczą jednolicie umundurowaną. Ich elementy rozpoznawcze to biały krzyż na czarnej koszuli, pas góralski albo szarfa na biodrach, turecki fez, czasem arabska kefija albo turban na głowie. Wyglądali trochę egzotycznie i Rosjanie uważali, że to Turcy wspierają Powstanie. Byli znakomitymi żołnierzami, mieli doświadczenie bojowe i nie ustępowali pola walcząc do śmierci. Stąd ich nazwa. Żeby przygotować się na śmierć nosili zawczasu krzyż na piersiach. Prawie połowa zginęła. 

Do Powstania szli głównie ludzie, którzy po raz pierwszy w życiu słyszeli świst kul. Poprzednia wojna polsko-rosyjska z 1831 roku była ponad trzydzieści lat wcześniej i co najwyżej ojciec lub dziadek mogli opowiadać, ”jak to pod Olszynką Grochowską bywało”. A co robi człowiek, gdy słyszy świst kul? Chce się ukryć. Otóż żuawi byli wzorem jak wytrwać. Wszyscy patrzyli na nich i mówili „żuawy stoją, to znaczy można stać”. Opisano co najmniej dwa takie przypadki, a było ich więcej. Pod Fajsławicami na południe od Lublina generał Michał Heydenreich „Kruk” utrzymał w ogniu karabinowym oddział ponad 500 chłopów z kosami. Adiutant wołał „panie generale, wycofajmy się, bo oni tu zginą”, ale usłyszał „nic to, z każdą minutą stają się Polakami”. To przeszło do historii. Chłop z kosą, który wytrzymał ogień obok rannych i zabitych, wiedział po co żyje. W tych regionach, gdzie udało się chłopów zmobilizować, żuawi uczyli ich żołnierki. Zaczynali od zera, np. podczas musztry kładli chłopu do jednej ręki siano, a do drugiej słomę i uczyli „w lewo zwrot” albo „w prawo zwrot” jako ”w siano zwrot” albo „w słomę zwrot”. 

Powstanie Styczniowe można nazywać Powstaniem Czworga Narodów. Ta idea znalazła odzwierciedlenie w godle Rzeczpospolitej Powstańczej z wizerunkami Orła, Pogoni i Archanioła, symbolizującymi Polskę, Litwę z Białorucią i Ukrainę. Powstanie jest więc ostatnim przebłyskiem Rzeczpospolitej „dwakroć Obojga Narodów”. Stanowi ważne przesłanie także dziś, ponad XX-wiecznym ludobójstwem ukraińskim na Polakach i awanturami litewskimi, ponad wszystkim, co nas dzielił. Razem trwamy, oddzielnie padamy. 

Marek GizmajerZałącznik pocztowy

misyjne

facebook_page_plugin

Logowanie

Aktualności i publicystyka

z tv Republika - Ks. Stryczek o ataku O…

ten dlugi wywiad to szczegolowa relacja z medialnej nagonki, ktorej celem bylo niszczenie Ksiedza i calego jego wielkiego dziela dla ubogich - to jest wg nas, KSD, material wręc "edukacyjny...

31-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

prosimy patrona Polski św. Andrzeja Bobo…

KAROL NAWROCKI PODPISAŁ UMOWĘ ZE STOWARZYSZENIAMI KATOLICKO-PATRIOTYCZNYMI 9 maja 2025 08:46/w Informacje, PolskaRadio Maryja fot. nawrocki@25 Trwa nowenna za przyczyną św. Andrzeja Boboli patrona Polski. W Strachocinie, gdzie urodził się Andrzej Bobola...

30-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

18.05 .1920 r. - urodził się św. Jan Paw…

Ojcze Święty Janie Pawle II, miej w opiece Polskę naszą !

17-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

Porady dla wyborców 18.05.2025

18.05.2025 - WYBORY. STAWKA O POLSKĘ. JAK DAWNIEJ, 1989...A REZULTATY JAKIE BYLY, DO DZISIAJ POZOSTALY.  PONIEWAŻ BYLO TAK WIELE SYGNALOW, INSTRUKCJI I TAJEMNYCH WSKAZÓWEK, ZACYTUJEMY TU TYLKO jeden wpis z Fejbuka...

17-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

WYBORY 2025 - SŁOWA BŁ. KS. JERZEGO…

Odpowiedź na pytania kierowane do księdza Jerzego, wygłoszona przez Niego na zakończenie Mszy, św. za Ojczyznę 27 maja 1984 roku, w oparciu o orędzie Episkopatu Polski z dnia 10 września...

14-05-2025 Aktualności

Czytaj więcej

DZIEŁA OJCA TADEUSZA - masz być gotowy n…

Włodzimierz Gójski 49 min ·    A' propos tzw wyłudzeń państwowych środków, o co tak często i bezrefleksyjnie oskarża się polityków PiS. Tylko patrzeć jak uśmiechnięci panowie od wymyślania pisowskich afer postawią podobne zarzuty Oo...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

LIST OTWARTY KAJI GODEK W OBRONIE KS. GR…

powielamy List otwarty p. Kaji Godek, z dn. 23.04.2025, publikowany m.in. na FB:  Kaja Godek 2 godz. ·  Myśleliście, że w sprawie zabójstwa w Oleśnicy nikt nie pójdzie do aresztu? Jednak ktoś poszedł! Chodzi o księdza Grzegorza...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

O WOLNOŚĆ SŁOWA dla wiary, dla Polski

powielamy post w calosci za Fb, z dn. 23.04.2025. Wazny, pisany przez ogromnie doswiadczoną Autorkę, każdy Polak powinien przeczytać i zapamiętać. /K-S-D/ Marcin Gugulski Wczoraj o 08:00 ·    Mądrego zawsze warto posłuchać... https://www.facebook.com/share/p/166oPhDCt5/     Fundacja Archiwum Jana Olszewskiego 17 kwietnia o 20:59 ·  Nie ma...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

TRANSMISJE POGRZEBOWE PAPIEŻA FRANCISZKA

PAPIEŻ SEDE VACANTE WATYKAN PAPIEŻ FRANCISZEK Uroczystości pogrzebowe Ojca Świętego Franciszka. Transmisje Na polskojęzycznym kanale Vatican News w serwisie YouTube będziemy dla Państwa transmitować zbliżające się uroczystości pogrzebowe Papieża Franciszka oraz codzienną modlitwę różańcową.   Vatican News W...

23-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej

"Dziennikarz znakomity" - św…

Jan Paweł II: 20. rocznica śmierci (2 kwietnia 2025) i 105. rocznica urodzin (18 maja 2025) KSD: przedrukowujemy za źródłem : Łódzkie Studia Teologiczne - szczególny tekst do dziennikarzy, od św...

02-04-2025 Aktualności

Czytaj więcej