Ks. Arcybiskup prof. dr hab. Kazimierz Majdański urodził się 1 III 1916 w Małgowie (ziemia kaliska). W czasie prawie całej II wojny światowej był więźniem hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych. Był biskupem pomocniczym diecezji włocławskiej, uczestnikiem Soboru Watykańskiego II, drugim z kolei biskupem szczecińsko-kamieńskim. Jest promotorem duszpasterstwa rodzin i założycielem pionierskiego Instytutu Studiów nad Rodziną. Odszedł do Domu Ojca w Niedzielę Dobrego Pasterza 29 IV 2007 r., w 62. rocznicę cudownego uwolnienia z Dachau i w 32. rocznicę założenia Instytutu Studiów nad Rodziną.

I. Życie i posługa

Najmłodszy z trzynaściorga dzieci Rozalii i Józefa Majdańskich wzrastał w rodzinie głęboko religijnej, o szerokich zainteresowaniach społecznych i patriotycznych. Istotny wpływ na jego życiową postawę i zainteresowania wywarł brat Walenty, żarliwy obrońca rodziny i życia nienarodzonych.

Po ukończeniu neoklasycznego gimnazjum im. Piusa X we Włocławku i zdaniu egzaminu maturalnego w 1934 r. Kazimierz Majdański wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Tam był uczniem m.in. bł. ks. Henryka Kaczorowskiego (ówczesnego rektora Seminarium), Sługi Bożego ks. Stefana Wyszyńskiego, późniejszego Prymasa Tysiąclecia, oraz ks. prof. Józefa Iwanickiego.

Podczas II wojny światowej jako alumn VI roku został 7 XI 1939 aresztowany przez Gestapo wraz z innymi duchownymi Włocławka, z bpem M. Kozalem na czele. Przyczyną aresztowania była przynależność do polskiego duchowieństwa katolickiego, rozpoznawalna przez noszenie sutanny (dane personalne spisywano dopiero w więzieniu). Po pobycie w więzieniu włocławskim i obozie internowania w Lądzie nad Wartą, 26 VIII 1940 przewieziony został wraz z innymi do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen koło Berlina (otrzymał tam nr obozowy: 29655), a następnie – 14 XII 1940 – do najstarszego hitlerowskiego obozu w Dachau koło Monachium (nr obozowy: 22829). W Dachau był poddany zbrodniczym doświadczeniom pseudomedycznym ze sztuczną flegmoną (1942-43), ocalony dzięki pomocy niemieckiego pielęgniarza, Heini Stöhra, oraz czeskiego pielęgniarza, Zdenka Zámečnika. Sam również pomagał innym, m.in. chorym. Współpracował z polskim nauczycielem z Olsztyna, Ryszardem Knosałą, w ocaleniu grupy więźniów niezdolnych do wyczerpującej pracy. W obozie zaprzyjaźnił się z bł. Ks. Stefanem Wincentym Frelichowskim. W okresie epidemii w obozie także zachorował na tyfus plamisty, ale ocalał od śmierci. Doczekał nieoczekiwanego wyzwolenia obozu przez niewielki rekonesans aliancki 29 IV 1945, kilka godzin przed planowaną całkowitą zagładą obozu. Kapłani polscy przypisują ten fakt wstawiennictwu św. Józefa, któremu tydzień wcześniej, 22 IV 1945, zawierzyli swoje ocalenie i pragnienie posługi wobec rodzin. To zobowiązanie do duszpasterskiej troski o rodzinę naznaczy całe „darowane na nowo” życie ks. K. Majdańskiego.

Po uwolnieniu obozu, wobec braku możliwości powrotu do Kraju, na zaproszenie Edmond Michelet (współwięźnia obozowego, późniejszego ministra obrony narodowej Francji) Kazimierz Majdański wraz z gronem pozostałych przy życiu profesorów i kleryków udał się do Paryża. Tam, w kościele polskim, otrzymał w dniu 29 VII 1945 święcenia kapłańskie z rąk Biskupa włocławskiego Karola Radońskiego.

Po koniecznym po obozie leczeniu w sanatorium „Institut Calot” w Berck we Francji (gdzie pełnił posługę kapłańską wobec jeńców niemieckich, skazanych na odminowywanie wybrzeża nad Kanałem La Manche, oraz katechizował chore dzieci), w styczniu 1946 r. na polecenie swojego biskupa podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu we Fryburgu Szwajcarskim, uwieńczone w 1947 r. licencjatem, a w 1949 r. doktoratem z teologii moralnej. W czasie studiów służył jako kapelan Domu Matki Samotnej w Belfaux pod Fryburgiem, a w okresie wakacyjnym pełnił posługę w Seminarium Polskim w Paryżu, gdzie spotkał się po raz pierwszy z Ks. Karolem Wojtyłą.

Po powrocie do kraju był w latach 1949-1950 wikariuszem parafii katedralnej we Włocławku (u boku sędziwego proboszcza, ks. infułata Józefa Kruszyńskiego, byłego rektora KUL), a także zastępcą redaktora naczelnego „Ateneum Kapłańskiego”, 1949-1967 – wykładowcą Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku (1952-1957 – wicerektorem). Przyjaźnił się i współpracował z dwoma wybitnymi teologami moralistami polskimi: z Ks. Prof. Karolem Wojtyłą i z Ks. Prof. Stanisławem Olejnikiem. Współpraca z Ks. Wojtyłą była skoncentrowana na problematyce życia moralnego małżeństw i rodzin, zwłaszcza zaś wsparcia w tym zakresie wykładowców seminaryjnych, jako „nauczycieli nauczycieli”. Chodziło o taką formację przyszłych kapłanów, by byli oni wiernymi i kompetentnymi świadkami Boga Miłości i Życia. W latach 1956-75 był redaktorem naczelnym „Ateneum Kapłańskiego”, nadając nowy kształt temu czasopismu, by mogło skuteczniej wspierać pracę duszpasterską Kościoła, przy jednoczesnym zachowaniu walorów naukowych publikacji.

Od 1956 r. z polecenia Episkopatu organizował i kierował duszpasterstwem lecznictwa, mającego za cel – w związku z wprowadzeniem w Polsce 27 IV 1956 ustawy aborcyjnej – zwłaszcza obronę życia dzieci nienarodzonych, budzenie świadomości, że żadne względy nie mogą usprawiedliwiać aborcji, a także wykazywanie szkodliwość antykoncepcji i propagowanie naturalnych metod planowania rodziny, zakładanie w tym celu katolickich poradni życia rodzinnego. W połowie lat 60-tych rozwijające się poradnictwo rodzinne wykroczyło już poza ramy duszpasterstwa służby zdrowia, tak więc jako krajowy duszpasterz służby zdrowia, współpracował z biskupami diecezjalnymi w stopniowym organizowaniu samodzielnego duszpasterstwa rodzin. Współpracował w tych zadaniach także z gronem świeckich, m.in. z Teresą Strzembosz.

Z nominacji Episkopatu Polski przewodniczył grupie teologów i socjologów polskich, przygotowujących program duszpasterski VII roku Wielkiej Nowenny przed Millennium Chrztu Polski pt. „Miłość i sprawiedliwość”.

Od 1958 r. był członkiem Komisji Maryjnej Episkopatu.

19 XI 1962 został mianowany przez bł. Papieża Jana XXIII biskupem pomocniczym we Włocławku (z tytularną stolicą Zorolo). Sakrę biskupią otrzymał 24 III 1963 we Włocławku z rąk Sługi Bożego Kard. Stefana Wyszyńskiego; współkonsekratorami byli Biskup włocławski Antoni Pawłowski i Sługa Boży Biskup Wilhelm Pluta. Za dewizę przyjął słowa: Facere voluntatem Tuam – Pełnić wolę Twoją (por. Hbr 10, 7). W herbie umieścił wizerunek Najświętszej Rodziny.

Brał aktywny udział w pracach II Soboru Watykańskiego (II i IV sesja). Wygłosił na Auli Soborowej w dniu 29 X 1965 przemówienie w imieniu Episkopatu Polski o potrzebie szacunku dla ludzkiego życia – przeciw wszelkim rodzajom dyskryminacji.

Brał czynny udział w obradach Sympozjum Biskupów Europejskich w Chur (1969) i w Rzymie (1975).

6 II 1975 Papież Paweł VI mianował ks. Biskupa Majdańskiego członkiem Watykańskiego Sekretariatu dla Niewierzących, w którego pracach uczestniczył do 25 III 1981 r. Zorganizował w Polsce Komisję Episkopatu ds. Dialogu z Niewierzącymi i był także przez dwie kadencje jej przewodniczącym.

Był wiceprzewodniczącym Komisji Episkopatu „Iustitia et Pax” oraz Komisji ds. Duszpasterstwa Rodzin. W ramach prac Komisji Duszpasterstwa Rodzin koordynował prace dotyczące kanonicznego badania narzeczonych (1977-79).

Szczególne miejsce w działalności bpa K. Majdańskiego zajęła myśl o konieczności stworzenia naukowych podstaw dla duszpasterstwa rodzin. Okazją do realizacji tych zamierzeń stał się kontakt z Akademią Teologii Katolickiej, w której od 1969 r. podjął pracę naukowo-dydaktyczną, prowadząc wykłady w zakresie teologii „znaków czasu” i teologii praktycznej, ze szczególnym zaakcentowaniem problematyki małżeństwa i rodziny. Na początku lat 70-tych wraz z zespołem pracowników ATK przygotował projekt Instytutu Teologii Pastoralnej (wśród jego sekcji było też duszpasterstwo rodzin), który jednak nie powstał z powodu braku zgody ministerstwa. W tej sytuacji ks. bp K. Majdański kontynuował prace nad zorganizowaniem odrębnych studiów nad rodziną. Wraz ze współpracownikami (zwłaszcza prof. Jerzym Ozdowskim i dr med. Moniką Wójcik) opracował oryginalny program naukowo-dydaktyczny dla interdyscyplinarnego Instytutu Studiów nad Rodziną.

Po długich i żmudnych staraniach 29 IV 1975 Ministerstwo zgodziło się na utworzenie nowej placówki (początkowo pod nazwą Zakładu Teologii Praktycznej). Zawiadomienie o otrzymaniu pozwolenia przyszło do Kaliskiego Sanktuarium, gdzie byli więźniowie zgromadzili się na dziękczynną modlitwę w 30. rocznicę wyzwolenia obozu Dachau.

Instytut Studiów nad Rodziną ATK (obecnie UKSW) w chwili powstawania nie miał żadnych wzorców. Interdyscyplinarny system nauk o rodzinie został wypracowany w Instytucie jako pomysł pionierski w dziedzinie nauki. Z tych doświadczeń korzystały powstałe później w innych krajach ośrodki naukowe, w tym Instytut Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Instytut w Łomiankach był dobrze znany Kardynałowi Karolowi Wojtyle. Jako Papież Jan Paweł II interesował się stale jego rozwojem, czemu dawał wyraz także w swoich 63 Listach, kierowanych do założyciela. W oparciu o doświadczenia i starania Instytutu Rada Główna Szkolnictwa Wyższego zatwierdziła nowy kierunek studiów wyższych w Polsce: „nauki o rodzinie”.

Celem studiów w Instytucie jest ukazanie w sposób interdyscyplinarny – poprzez różne dyscypliny naukowe prawdy Bożego zamysłu o małżeństwie i rodzinie. Instytut prowadzi studia magisterskie stacjonarne i zaoczne, a także Podyplomowe Studium Nauk o Rodzinie. Obok formacji intelektualnej studenci obejmowani są także formacją duchową. W latach 1975-2006 w Instytucie podjęło studia 5370 studentów i słuchaczy.

Założyciel Instytutu był również jego dyrektorem (1975-1993), przewodniczącym Rady naukowej i wykładowcą. Zabiegał o jego rozwój naukowy i szeroką współpracę z ośrodkami naukowymi krajowymi i zagranicznymi. Dotąd stale inspiruje i angażuje się w zadania Instytutu.

Staraniem założyciela Instytut ma własną siedzibę w podwarszawskich Łomiankach. Na zaplecze materialne Instytutu przeznaczał on odszkodowania otrzymane z tytułu obozowych doświadczeń oraz darowizny od przyjaciół z zagranicy. Własny księgozbiorem zapoczątkował istnienie specjalistycznej biblioteki Instytutu.

Instytut wraz z całym Ośrodkiem w Łomiankach oddanym na posługę rodzinom został w 1995 roku uznany przez Kapłanów – byłych więźniów Dachau za wypełnienia przyrzeczenia złożonego w obozie św. Józefowi, a mówiącego o utworzeniu dzieła miłosierdzia pod Jego wezwaniem.

1 III 1979 Bp K. Majdański mianowany został przez Papieża Jana Pawła II ordynariuszem szczecińsko-kamieńskim. (8 IV 1979 miał miejsce ingres do katedry św. Jakuba w Szczecinie, a 16 IV 1979 do współkatedry w Kamieniu Pomorskim.)

Ponieważ diecezja była uboga w kapłanów, pierwszą jego pilną troską było utworzenie w diecezji własnego Seminarium, co spotykało się z wielkimi przeszkodami ze strony władz PRL. Mimo trudności, 24 III 1981 erygował Wyższe Seminarium Duchowne pw. Świętej Rodziny w Szczecinie. Zabiegał o stałą formację kapłanów: duchową (regularne kapłańskie dni skupienia) i intelektualną (m.in. studia w utworzonej w Szczecinie filii Instytutu Studiów nad Rodziną ATK).

Zapoczątkował w 1983 r. fundację Karmelu Miłości Miłosiernej w Szczecinie. Troszczył się o posługę w diecezji zgromadzeń zakonnych męskich i żeńskich, m.in. przyczynił się do powrotu na te ziemie dominikanów i franciszkanów. Sprowadził do Szczecina Siostry Misjonarki Miłości (bł. Matki Teresy z Kalkuty), które objęły troską najuboższych. Przyjął do diecezji i otoczył osobistą opieką nowo powstające zgromadzenie zakonne – Sióstr Uczennic Krzyża. W 1986 r. powołał do istnienia Instytut Świecki Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny, którego charyzmatem jest posługa rodzinom. Troszczył się o obecność i rozwój ruchów i wspólnot służących formacji katolików świeckich. Obok wcześniej działających rozpoczęły swoją działalność w diecezji Neokatechumenat i Odnowa w Duchu Świętym. Jako pierwszy biskup polski zaprosił do diecezji Opus Dei (1989). Utworzył Diecezjalny Dom Rekolekcyjny w Szczecinie.

W centrum diecezjalnego programu duszpasterskiego postawił rodzinę – środowisko miłości i życia. Świadectwem tego programu stał się także diecezjalny apel Maryjny: „Jasnogórska Matko Kościoła, ocal miłość i życie!” Najmniejsi diecezjanie zostali objęci opieką przez stworzenie Domu Matki Samotnej i powołanie parafialnych grup „Miłosiernych wobec najmniejszych”.

Otaczał troską duszpasterską ludzi pracy, którzy w tym okresie przeżywali trudne chwile prześladowań, a jednocześnie nadzieje zrywu „Solidarności”. Osobiście pomagał robotnikom w ich wysiłkach i opiekował się nimi w okresach represji i internowania. W rocznice szczecińskiego Grudnia’70 i szczecińskiego Sierpnia’80 przewodniczył co roku modlitwie przed bramą Stoczni Szczecińskiej i nabożeństwom w katedrze szczecińskiej. Zabiegał o przyszłość szczecińskich portów i o śródlądowy tor wodny.

Troszczył się o rozwój nauki na Pomorzu Zachodnim, utrzymując stałe kontakty z przedstawicielami uczelni szczecińskich, podejmując starania o utworzenie Uniwersytetu, przeciwdziałając likwidacji Wyższej Szkoły Morskiej, zakładając w Szczecinie Wyższe Seminarium Duchowne oraz filię Instytutu Studiów nad Rodziną.

Powstały w 1985 r. Uniwersytet Szczeciński nadał abpowi K. Majdańskiemu 3 X 1992 doktorat honoris causa w uznaniu wybitnych zasług dla Uniwersytetu i ziemi szczecińskiej, a także za całokształt działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej i edytorskiej.

Na skutek usilnych starań pasterza diecezji doszła do skutku w dniu 11 VI 1987 wizyta Jana Pawła II w Szczecinie, gdzie Papież spotkał się z rodzinami z całej Polski, ukoronował Panią Fatimską, pielgrzymującą potem po diecezji.

Erygował 74 nowych parafii, zabiegał o odbudowę zrujnowanych świątyń. Zreorganizował Kurię biskupią.

Dzięki wysiłkom swojego ordynariusza odbudowana po wiekach diecezja mogła zostać w roku 1992 podniesiona przez Papieża Jana Pawła II do godności archidiecezji i metropolii.

Jako biskup szczecińsko-kamieński 19 I 1980 powołany przez Papieża Jana Pawła II na wiceprzewodniczącego i sekretarza Watykańskiego Komitetu ds. Rodziny – kierował Komitetem i we współpracy z Sekretariatem Generalnym Synodu Biskupów przygotowywał Synod Biskupów roku 1980 nt. „Zadania rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym”. W zadaniach tych wspierał go zespół pracowników naukowych Instytutu Studiów nad Rodziną. Prowadzone przez niego prace przed Synodem obejmowały: przygotowanie analizy stanu duszpasterstwa rodzin w poszczególnych krajach, gromadzenie literatury światowej, dotyczącej rodziny, przygotowanie Wystawy synodalnej, udział w pracach Rady Synodu, podejmującej dyskusję nad projektem Instrumentum laboris, sporządzenie ewidencji organizacji działających na rzecz rodziny chrześcijańskiej w poszczególnych krajach i w zakresie międzynarodowym, osobiste kontakty z przedstawicielami wielu z nich, koordynacja prac tych organizacji na rzecz Synodu, przygotowanie publikacji zawierającej teksty Ojca Świętego odnoszące się do małżeństwa i rodziny. Podjął także dwie ważne dla przebiegu Synodu inicjatywy o charakterze pionierskim: zorganizowanie udziału w Synodzie audytorów świeckich (głównie małżonków) oraz przygotowanie Światowego Dnia Rodzin w Rzymie (12 X 1980). Brał aktywny udział w pracach Synodu. Po zakończeniu Synodu Jan Paweł II zaprosił go do współpracy na rzecz powołania odrębnego dykasterium watykańskiego, zajmującego się sprawami rodziny. O tej współpracy tak napisał Papież w Liście z 4 XI 1981: „Po zakończeniu Synodu przyczynił się Ksiądz Biskup przez wysoce kompetentne naświetlenie sprawy do tego, że na miejsce dotychczasowego Komitetu do spraw Rodziny, podporządkowanego Papieskiej Radzie Świeckich, powstała odrębna Rada do spraw Rodziny jako samodzielne dykasterium Kurii Rzymskiej.” W latach 1981-1993 był członkiem Prezydium Papieskiej Rady Rodziny. Założony przez niego Instytut Studiów nad Rodziną pozostaje w stałym kontakcie z tą Radą.

Jako były więzień obozów stale daje świadectwo męczeńskim dziejom Narodu i Kościoła w Polsce w czasie II wojny światowej. Przewodniczył sekcji badań historycznych nad stratami Kościoła katolickiego w okresie II wojny światowej. W marcu 1970 r. przedstawił Papieżowi Pawłowi VI i Watykańskiemu Sekretariatowi Stanu memoriał nt. strat duchowieństwa polskiego w hitlerowskich obozach koncentracyjnych.

Był przez szereg lat przewodniczącym Komitetu Księży Polskich byłych Więźniów Obozów Koncentracyjnych. Zainicjował wybudowanie Kaplicy Wdzięczności i Męczeństwa w Sanktuarium Kaliskim. W 1970 roku, w 25-lecie wyzwolenia obozu, zorganizował pielgrzymkę 220 księży i biskupów polskich, byłych więźniów obozów przez Gusen, Mauthausen i Dachau do Rzymu, na 50. rocznicę święceń kapłańskich Pawła VI. (Dokumentacja pielgrzymki została ogłoszona w „Ateneum Kapłańskim”, z. 374-375). W roku 1972 zorganizował uroczystości związane z umieszczeniem na terenie obozu w Dachau czterojęzycznej tablicy, upamiętniającej straty polskie w tym obozie.

19 II 1971 składał w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie, w obecności prokuratorów RFN, zeznania na temat doświadczeń, jakim go poddawano w obozie. 10 XI 1975 na zaproszenie Sądu Krajowego w Monachium składał zeznania w procesie b. Sturmbennführera SS, dr H. Schütza, szefa stacji doświadczalnej w Dachau. Z zeznań i wywiadów ukazały się liczne informacje prasowe w RFN. Szczególny wstrząs opinii publicznej wywołał gest przebaczenia w czasie spotkania z oprawcą na sali sądowej (por. KZ-Opfer reicht SS-Arzt die Hand. Polnischer Bischof bekennt sich im Mordprozeß zur Versöhnung, KNA nr 262, 11 XI 1975).

Jest orędownikiem budowanego na prawdzie pojednania obu ochrzczonych narodów. Dawał tego wielokrotnie wyraz, także jako biskup przygranicznej diecezji szczecińsko-kamieńskiej.

Za wielki wkład w dzieło pojednania polsko-niemieckiego w 1991 otrzymał jako pierwszy Polak najwyższe odznaczenie niemieckie przyznawane obcokrajowcom: Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą (Das grosse Verdienstkreuz mit Stern des Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland).

Dawał o obozowych dziejach świadectwo przy wielu okazjach, w szeregu publikacji i wypowiedzi, a także w filmie „Czas Wielkiej Próby” (Fundacja Kultury i Edukacji w Łodzi, 1993, reż. Wanda Rollny).

W 1992 r. Ojciec Święty Jan Paweł II przyjął, złożoną zgodnie z KPK w związku z wiekiem rezygnację z obowiązków ordynariusza diecezji i podniósł ks. biskupa K. Majdańskiego do godności arcybiskupiej „ad personam”. Ks. abp nie przestał służyć Kościołowi i Polsce, zwłaszcza poprzez troskę o małżeństwo i rodzinę, o poszanowanie życia każdego człowieka, o formację tych, którzy się przygotowują do posługi wobec rodzin. Służy słowem mówionym i pisanym, ale także modlitwą i cierpieniem. Zabiega stale o odnowę moralną Narodu, o uczenie młodszych i starszych pokoleń prawdziwego patriotyzmu – ofiarnej i mądrej miłości Ojczyzny, zgodnej z IV przykazaniem Bożym. Stara się rozbudzić znajomość i umiłowanie ojczystej historii i kultury. Wskazuje też na różnych etapach dziejów na nowe zagrożenia dla Polski, Europy i świata (zwłaszcza te związane z różnymi obliczami „cywilizacji śmierci”, ataków na rodzinę, wychowanie młodego pokolenia; w świetle nauczania papieskiego analizował m.in. moralne aspekty integracji Polski z UE, opowiadającą się przeciwko prawu Bożemu).

Ks. Arcybiskup w 1995 r. otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Jest honorowym obywatelem: Szczecina (1996), Łomianek (2003), Warszawy (2004), Stargardu Szczecińskiego (2005) i Polic (2005).

11 XI 2006 został odznaczony Orderem Orła Białego.

II. Praca naukowa i organizacja nauki

1. Studia i praca naukowo-dydaktyczna

W styczniu 1946 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu we Fryburgu Szwajcarskim, zakończone w 1947 licencjatem, a w marcu 1949 r. doktoratem z teologii moralnej (praca pt. Le rôle des biens extérieurs dans la vie morale – d’après Saint Thomas d’Aquin, Paryż - Vanves 1951, promotor o. prof. Thomas Deman OP, recenzenci o. prof. Arthur-Fridolin Utz OP i o. prof. Marie-Dominique Philippe OP). W czasie studiów nawiązał kontakty z Instytutem Pastoralnym we Fryburgu, założonym i prowadzonym przez ks. prof. Xavier von Hornsteina.

W latach 1949-67 prowadził wykłady w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku w zakresie teologii moralnej szczegółowej (aretologia i sakramentologia), ze stopniową specjalizacją w zakresie etyki życia rodzinnego, oraz – okresowo – wykłady z homiletyki.

Od 1969 r. podjął pracę naukowo-dydaktyczną w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, prowadząc wykłady w zakresie teologii znaków czasu, teologii małżeństwa i rodziny, nauk o rodzinie.

W 1972 r. Rada Wydziału Teologicznego ATK nadała biskupowi K. Majdańskiemu stopień doktora habilitowanego. Tematem wykładu habilitacyjnego był całokształt dorobku naukowo-dydaktycznego, a pracą syntetyzującą „Piętnastolecie wznowionego Ateneum Kapłańskiego”. W 1982 r. otrzymał tytuł profesora.

2. Działalność naukowo-redakcyjna

W latach 1949-50 ks. K. Majdański był zastępcą redaktora naczelnego „Ateneum Kapłańskiego”, najstarszego czasopisma teologicznego w Polsce (założonego w 1909 r. przez ks. Idziego Radziszewskiego). W chwili wznowienia wydawania czasopisma po przerwie spowodowanej przez komunistyczną cenzurę, w listopadzie 1956 r. Rada Wydawnicza WSD we Włocławku wyznaczyła go na stanowisko redaktora naczelnego „Ateneum”. Pełnił tę funkcję ponad 18 lat, do 1 III 1975. Pracę wydawnicząorganizował od podstaw. Świadomy tego, że szerzenie kultury teologicznej i pogłębienie formacji teologicznej duchowieństwa polskiego wymagało jasno zarysowanego programu wydawniczego i właściwego doboru tematyki, przyjął ambitną formułę redagowania pisma, nadając „Ateneum” nowy kształt. Odtąd poszczególne zagadnienia teologiczne podejmowane były możliwie wyczerpująco i całościowo, w monograficznych zeszytach lub w zespołach zeszytów. Czytelnik otrzymywał jakby kompendium wiedzy na dany temat, ukazywany z różnych punktów widzenia. Obok zasadniczej części tematycznej każdy zeszyt zawierał też część duszpasterską oraz dział informacji bibliograficznej. Co pewien czas ukazywał się zeszyt wielotematyczny, podejmujący różne zagadnienia aktualne.

W omawianym okresie 18 lat redagowania przez niego czasopisma, „Ateneum” podejmowało bardzo różnorodną tematykę. Początkowe zeszyty poświęcone były Wielkiej Nowennie przed Tysiącleciem Chrztu Polski (zawierały bogaty materiał teologiczny i socjologiczny oraz szereg wskazań dla duszpasterzy, pomocnych w realizacji każdego roku Nowenny). Wśród podejmowanych zagadnień ważne miejsce zajęła problematyka małżeństwa i rodziny, duszpasterstwa rodzin, obrony życia oraz problematyka soborowa. „Ateneum” przygotowało pierwszy systematyczny polski komentarz do Vaticanum II, liczący ok. 3000 stron druku (każdy z dokumentów został omówiony na tle światowej literatury teologicznej). Ukazywały się też zeszyty związane z formacją kapłańską. Na ile zezwalała cenzura, podejmowana była problematyka zagrożeń dla życia narodu, państwa, rodziny, jak również zagadnienia związane z kulturą współczesną.

Redaktor naczelny stosował przy opracowywaniu poszczególnych zagadnień zasadę konsultowania – indywidualnie lub grupowo – przez odpowiednich specjalistów. Współpracował ze środowiskiem KUL, ATK, Instytutem Tomistycznymi OO. Dominikanów w Warszawie, teologicznym środowiskiem krakowskim, wrocławskim, innymi diecezjalnymi ośrodkami naukowymi, a także wielu autorami ze świeckich uczelni.

Publikowało w tym okresie w „Ateneum” około 400 autorów, w tym także kilkudziesięciu wybitnych teologów zagranicznych, choć zasadniczo pierwszeństwo dawane było autorom rodzimym (chodziło bowiem o ukazanie dorobku polskiej teologii). W tym okresie intensywnie współpracował z „Ateneum” m.in. Kard. Karol Wojtyła.

Jako redaktor kładł też duży nacisk na przystępność i komunikatywność rzetelnych treściowo i językowo opracowań, formułowanie tematów, tytułów w sposób atrakcyjny dla czytelnika, poprawność języka, piękno słowa.

Realizacja wymienionych założeń oraz prace redakcyjne, z adiustacją rzeczową i językową, a nawet korektą, należała do obowiązków redaktora naczelnego.

Pracę utrudniały trudności zewnętrzne, wynikające z ówczesnej sytuacji kraju: cenzura, ograniczenia przydziału papieru, trudności z drukiem, ograniczenie kontaktów z zachodnimi środowiskami naukowymi.

Mimo tego nastąpił w tym okresie znaczny wzrost nakładu „Ateneum” (co było ważne w świetle postawionego przed czasopismem zadania upowszechniania kultury teologicznej wśród duchowieństwa polskiego).

3. Kierunki własnej pracy badawczej

W swojej pracy naukowo-badawczej podejmuje głównie następujące zagadnienia:

1) Martyrologium duchowieństwa polskiego w okresie II wojny światowej – jako istotny wkład w trudne i doniosłe dzieje Narodu:

2) Studium teologiczne, dotyczące myśli Soboru Watykańskiego II.

3) Synteza teologii małżeństwa i rodziny.

- systematyzacja głównych zagadnień, wchodzących w zakres teologii małżeństwa i rodziny – stworzenie całościującej syntezy (jak własną zasadę całościującą przyjął teologiczną kategorię powołania, którego główną treścią jest miłość małżeńska, z natury swej skierowana ku rodzicielstwu, a więc ku przekazywaniu życia ludzkiego i wychowaniu),

- pogłębienie wypracowanych i znanych elementów teologii małżeństwa i rodziny, zwłaszcza „niezwykłej wartości sakralnej stanu małżeńskiego” (KDK 47), z całą problematyką rzeczywistości zbawczej i uświęcającej, otwierającej horyzonty dla teologii wewnętrznego życia stanu małżeńskiego; także – analiza społecznych wymiarów – w sensie przyrodzonym i nadprzyrodzonym – stanu małżeńskiego.

4) Analiza głównych elementów współczesnej problematyki małżeństwa i rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem interdyscyplinarności w tej dziedzinie:

- opracowanie całościowego programu naukowo-badawczego dla studiów nad rodziną,

- szereg artykułów i referatów poświęconych teologicznym i duszpasterskim problemom rodziny,

- badania dotyczące wypracowania założeń dla nauk o rodzinie jako samodzielnej dziedziny naukowej.

5) Wypracowywanie współczesnego modelu duchowości (małżonków i rodziny, kapłanów i osób konsekrowanych), opartego na wzorze Najświętszej Rodziny z Nazaretu (studium teologiczno-pastoralne, a zarazem popularyzacja tego zagadnienia).

6) opracowanie programu walki z alkoholizmem na terenie naukowo-społecznej działalności ATK, przygotowanie i prowadzenie sympozjum pastoralnego pt. „Antropologiczne kategorie trzeźwości”.

4. Organizacja nauki

Od 1972 opracowywał, przy udziale konsultantów i przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, program naukowo-badawczy dla studiów nad rodziną. Temu zagadnieniu został poświęcony podwójny zeszyt „Ateneum Kapłańskiego” pt. Teologia jest praktyczna (t. 82, 1974, z. 390-391).

Założył pionierską placówkę naukową w zakresie nauk o rodzinie: Instytut Studiów nad Rodziną, ukierunkowany na wypracowywanie naukowych podstaw dla duszpasterstwa rodzin (omówiony wyżej). Kierował całością prac naukowo-badawczych i dydaktycznych tej placówki. Zabiegał o podnoszenie kwalifikacji pracowników naukowych, koordynację metod i tematyki wykładu, realizację pracy zespołowej, współpracę w wypracowywaniu założeń naukowo-badawczych i naukowo-dydaktycznych nauk o rodzinie (regularne spotkania pracowników naukowych Instytutu, udział pracowników naukowych w seminariach magisterskich i doktoranckich, redagowanie publikacji zbiorowych). Prowadził w Instytucie wykłady z zakresu teologii małżeństwa i rodziny oraz wprowadzenia do nauk o rodzinie, a także seminarium doktoranckie i magisterskie.

5. Organizacja i udział w sympozjach, kongresach

Organizował, jak też uczestniczył w licznych międzynarodowych sympozjach i kongresach.

III. publikacje

Jest autorem ponad 30 pozycji książkowych i kilkuset artykułów, w różnych językach.

Wśród prac teologicznych szczególne znaczenie ma synteza z zakresu teologii małżeństwa i rodziny – podręcznik pt. Wspólnota życia i miłości (3 wydania polskie, tłumaczenia na język włoski i francuski).